-Döllenmeden başlayarak ergenlik sonuna
kadar uzanan çocukluk dönemini
belirleyen en önemli özellik büyüme-gelişme süresidir. Diğer canlılara
oranla çocukluk çağı çok uzundur(18-20 yıl).
-Büyüme ve gelişme eş anlamlı terimler
değildir. Ancak sağlıklı
çocuklarda bu iki olay paralel seyreder.
-Büyüme; kantitatif değişiklikleri
yani vücüt hacim ve kütlesinin
artışını ifade eder. Bu da hücre sayısı ve büyüklüğünün artışı ile
ilgilidir.
-Gelişme ise (olgunlaşma,
farklılaşma) biyolojik işlevlerin
kazanılmasını ifade eden bir terimdir, hücre ve dokuların yapı ve bileşimindeki değişiklikler sonucu olur.
•
Büyüme ve gelişme sürecini
yönlendiren fizyolojik kurallar :
1. Çocukluk dönemi boyunca büyüme-gelişme hiç bir zaman durmaz ve döllenmeden başlayarak ergenliğin
sonuna kadar sürer. Bazı dönemlerde büyüme ve gelişmenin temposu daha hızlı,
diğer dönemlerde daha yavaş olabilir. Ör: 16.inci fetal hafta boy uzamasının
doruk noktasıdır.
2. Tartı, boy, göğüs çevresi ile
kas, iskelet sistemi, kalp, dalak, karaciğer ve böbrekler gibi birçok iç organların büyüme temposu genel
büyüme eğrisini izler. Buna karşın vücutta bazı sistemler kendilerine özgü bir
büyüme-gelişme temposu gösterirler. Bunun belirgin örneği MSS’nin büyüme-gelişme temposudur.
MSS’nin büyüme-gelişme temposu fetal yaşamda ve doğumdan sonraki ilk aylarda
çok hızlıdır. Bu sistemin gelişmesi 2
yaşında erişkin düzeyinin % 60’ına, 6 yaşında %90’ına ulaşır. Oysa 6 .ıncı
yaşda boy uzunluğu erişkin boyunun sadece %70’i kadar.
3. Biyolojik variasyon büyüme-gelişmede diğer bir fizyolojik kuraldır. Genetik yapı, sosyoekonomik durum,
beslenme, hormonal faktörler, intrauterin faktörler ve sevgi yoksunluğu büyüme-gelişmeyi etkiler.
4. Büyüme ve gelişmede bir sıra düzeni vardır.
•
a)Basitten karmaşığa doğrudur. Hece, kelime, cümle.
•
b)Genelden spesifiğe doğrudur. Çocuk önce ulnar yakalamayı, sonra bütün el ile yakalamayı, en sonra
radial yakalamayı öğrenir.
•
c)Baştan ayağa
doğrudur(sefalo-kaudal).Önce ense kas ve sinirleri
olgunlaşır ve çocuk böylece ilk aylarda
başını tutmayı öğrenir. Daha sonra sırt,bel,kalça ve alt ekstremite
motor sistemi olgunlaşır ve çocuk sırasıyla önce oturmayı, sonra yürümeyi
öğrenir.
•
d)Merkezden uçlara doğrudur. Çocuk objeyi yakalamak için önce kolunu, daha sonra el ve
parmaklarını kullanmayı öğrenir.
***Vucut kısımlarının başlangıçta en hızlı büyüyen organı baştır. Beynin gelişmesinde:
1)İndüksiyon fazı: Gestasyonun 3-6 haftalarına
rastlar. Bu dönemde sinir hücreleri
belirmeye başlar. Çeşitli serebral anomaliler bu dönemde belirir. Hemen bu dönemin arkasından proliferasyon
fazı gelir. Bu 2-4 ay
devam eder. Bu dönem içinde sinir hücreleri artar ve ventriküller oluşmaya başlar.
2)Migrasyon fazı: 3-6 aylar arasındaki dönemdir. Sinir hücrelerinde
belirli ayrıntılar ve farklılaşma görülür. Glia
ve sinir hücreleri arasında sinapslar oluşur. Sinir hücreleri kendileri için programlanmış bölgelere
göç eder. Korteks dokusu belirmeye başlar.Migrasyon fazındakı
sorunlarda lizensefalı gorulur.(beyaz cevher ıcınde,grı cevher hucrelerı kalır
, gyruslar belırgınlesemez)… Kortex-double kortex=mıgrasyon bozuklugudur!!!
3)Organizasyon fazı: Fötal dönemde 6.ci
aydan başlar ve doğumdan sonraki 12 ay sürede devam eder. Bu
dönemde sinir hücrelerinin farklılaşması devam eder
4)Miyelinizasyon: Miyelinizasyonun nasıl ve hangi
sıra ile olduğu tam olarak
bilinmemektedir. Birinci aydan sonra önce serebellum ve oksipital korteksten başladığı
ve en geç olarakda frontal korteksin miyelinize olduğu bilinmektedir. Miyelinizasyon
erişkin yaşa kadar devam eder.
***1 olıgodentrosıt bırden fazla sınırı
mıyelınleyebılır. Intrauterın olarak ılk once beyın sapındakı solunum merkezı
myelınlesmeye baslar. Myelınızasyon ,ogrenmeyeı kolaylastırır.
***Beyın sapı reflexlerı ılkel
reflexlerdır. Bır sure sonra bunun devamı kortexe gecmelı. Eger gecmıyorsa
cocugun beyın sapındakı ılkel reflexlerle hareket ettıgı, kortexın
fonksyonlarının gelısmedıgı dusunulur.
***Beyin dokusundaki völüm artışı gebeliğin
5.ci ayında başlar ve doğumdan sonraki 6.ci ayda tepe noktasına ulaşır!!!!!! Bunun
için doğumdan sonraki 6 ay önemli bir dönemdir.
***Bebek
doğduktan sonra yaşamını kendi
başına sürdürecek güçte değildir. Yenidoğan bebeklerin beyin matürasyon ve
fonksiyonları yönünden gelişmemiş
oldukları, daha çok spinal seviyede
fonksiyon gördükleri ve belirli
bir süre ilkel reflekslerle hayatlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Bu ilkel refleksler:
1.Mororefleksi: (4.ayda(3-7ayda)
kaybolur) Önce ekstansiyon sonra fleksiyon fazı vardır. Moro reflexı dogumda yoksa beyın sapı
patolojısı dusunulmelıdır!!!
2.Emme
ve arama refleksi: (5-6 ayda kaybolur). Beyin
sapı patolojilerinde, hipokside,travmada, santral sinir sisteminin
enfeksiyonlarında veya kernikterus
vakalarında görülmeyebilir.
3.Yakalama: (3-4 ayda kaybolur)
(elde 4. Ayakta 8. Ay) (yerlestırme 1 yasında)
***tonık ense 6. Ayda adımlama 4-5. Ayda baslar…
•
Babinski: 6.aya kadar pozitiftir. Nadiren bilateral 2 yaşa kadar
pozitif olabilir!!!! 2 yastan sonra + ıse, yıne bılateral 1. Motor noron arazı
dusunulmelıdır!!!
•
Klonus: 6. aya kadar pozitif olabilir!!!! Patolojıde 1. Motor
noron arazı dusun…1-2 atıma kadar normaldır.
***Kız cocukları daha erken yurur(9-10.
Ayda..normalı 12-15. Aylardır) ve daha erken konusur!!!!
•
Yürüme: Motor gelişme için iyi bir kriterdir. Çocuklar genellikle 12-15.ci aylarda yürürler. Eğer 18. aya kadar yürümemişlerse geçikmeden
bahsedilebilir.
•
Konuşma: Genellikle çocuklar bir yaşından
sonra tek kelimeleri
söyleyebilirler. Kelimelerin kısa
cümle haline getirilmesi 20-24 aylarda olur.
İki yaşından sonra 2-3 kelimelik cümle kurabilirler. Konuşma
gecikmişse işitme kesinlikle kontrol
edilmelidir.
•
Görme: Yenidoğan görme alanı içindeki parlak cisimleri fark eder. İki
haftalıkken yenidoğan
eşyayı 45-90 derecelik açıda ve kısa sürede takip eder. İki aylıkta 180 derece takip edebilir. Dört aylık çocukta görme artık iyice gelişmiştir. Görmenin
tam gelişmesi ve görme algısının erişkin düzeyine varması 5-6 yaşlarında olur.
•
İşitme: İşitme daha anne karnında gelişir. Gebeliğin 6-7.ayından
sonra fetüs anne karnında yüksek seslerle kol ve bacak hareketleri ile
reaksiyon gösterebilir. Ses kaynağına yönelme 4. ayda başlar,
6.ayda tamamen gelişir. Çocuğun konuşabilmesi için işitmesi
gerekir. İlk aylardan sonra işitme kontrolu yapılmalıdır.
•
Koku ve tat: Hemen doğumdan sonra
vardır.
•
Dokunma: Dokunma duyusu yenidoğanda gelişmiştir.
•
Dışkı ve idrar kontrolü: Mesane kontrolü 15-18 aylarda olur.
2
hafta = esyayı 45-90 derece ıle takıp eder.
2 ay = ‘’ 180 ‘’ ‘’
‘’ ‘’
2-3.
ay = basını dık tutar
2-3.
ay =
gulumserler. Bu ıletısımı ve uyumu gosterır. Anneyı tanır.
4.
ay = cocuk
onundekı objeyı fark eder ve ona uzanmaya calısır. Gorme ıyıce gelısmıstır.
4.
ay = ses
kaynagına yonelme
4-5.
ay = adımlama
baslar
5-6.
ay = erıskın
gıbı gorebılır.
5-6.
ay = desteklı
otururlar
7-8.
ay = desteksız
otururlar
9.ay = emeklerler
12.
ay = tek kelımede olsa soylemelıler
12.
ay = yurur
15-18
ay= 3-4 kelıme soyler.
15-18.
ay = Artık mesane kontrolu vardır.
2.
yaş =
kelımelerı kısa cumleler halıne getırır.
3
yastan sonra = kontrollu dıskı
5-6
yas =
gorme erıskın duzeye gelır.
***Cocugun parlak kırmızı renge affınıtesı
vardır!!
-Vücut durumunu ve hareketini sağlayan 3
sistem vardır.
•
a)Piramidal sistem
•
b)Ekstrapiramidal sistem
•
c)Serebellar sistem
Vücut postürünün devamının sağlanması veya
bunun harekete geçirilmesi için bu üç
sistemin koordine çalışması gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder