Kabakulak Nedir? Tanı ve Muayene

Kabakulak’tan niye korkarız;

n  Kısırlık yaptığı için erişkin erkekler korkar.

n  Menenjit yaptığı için anne-baba korkar.

n  Salgın yaptığı için okul yöneticisi, kreş ana okulu idaresi , askeri birlik komutanı korkar.

n  Sağırlık, diabet ve hidrosefali yaptığı için doktor korkar.

n  Boyunda şişlik yaptığı için, Orşit olan tarafta testis Ca daha sıktır, kanser fobisi yapar..

n  Bütün bu soruların cevabın vermeliyiz.

Kabakulaknedir, nasıl bulaşır;

-Kabakulak virusu bir paramixovirüs olup tek tipi vardır.(kabakulak=MUMPS)(MMR dekı M lerden bırısıdır)

-Respiratuar damlacık yolu ile bulaşır 16-18 günlük bir inkübasyondan sonra (12-24 gun ıcınde)boğaz,idrar ve spinal mayiye viremi ile ulaşır. .

-Virusun hemolizin ve nöroaminozidaz ve  hemaglutininleri vardır.Plasentadan geçen antikorlar 1 yıl için %40-70 kor

Kabakulakta klinik tablo:

n  Kabakulak

n  ateş, baş ağrısı ve tükrük bezlerinde şişme ile başlar en çok parotisleri tutar.

n  Tükrük bezleri %20-40 vakada tutulmaz o zaman gözden kaçar.

n  %15 vakada sadece submental ve sublıngual bezler tutulur. Bu bezler sımetrıktır.Agrısız ,oval,sekılsız(paket halınde lenf bezı gorulur) , wharton kanalı şiştir.

***En korkutucu etkısı ASEPTIK MENENGIT tır. (BOS sekerı bakterıler kadar dusmez, kulturde de bırsey goremeyız. Hastanın genel durumu daha ıyıdır.)

***Tek taraflı orsıtlerde kısırlık olmaz. Bılateral tutulmalıdır.

***Tedavısı vırus oldugundan , yoktur…

-Parotis, stenson kanalı , Submandibular  Wharthon kanalı . Sublingual tükrük bezlerini şişirir.

-Parotis tutulunca kulağa vuran ,çene ağrısı ve meyva sularından sonra ağız ağrısı klasiktir.Parotis şişliği kulak memesini yukarı ve dışa kaldırır ve kulak-çene açısı genişler.Palpasyonla az ağrılıdır üstünde ısı artışı ve kızarıklık pek olmaz.Ağız içinden bakınca parotisin kanal ağzı   ( Stenson) ödemli ve belirgindir.  Süpüratif parotitislerde buradan sıkmakla püy gelir. Aynı taraf yumuşak damak da ödem vardır ,tonsili biraz iter.

-Submandibular veya sublingual tükrük bezleri tutulursa (%10) genellikle  simetrik oval, az ağrılı, kızarıksız şişlik şeklinde belirirler ve çoğunlukla burada boyunda “ sansazyon dö flö “veren bir ödem vardır. Keza ilgili bezlerin ağza açılan kanalları (Wharthon) ödemli ve belirgindir .

-Parotis cogunlukla tek taraflıdır. Bırkac gun ıcınde obur tarafta sıser.

-Kabakulakta ikinci sık tutulan organ beyindir.O yüzden baş ağrısı,ense sertliği ve fotofobi sıktır.Meningeal araz olsun olmasın bu dönemde %67 oranda pleositoz(BOS ta lenfosıtlerın artması) bulunur, oysa klinik menenjit  % 10-17 oranda görülür. Aseptik menenjit kendiliğinden düzelir. Baş ağrıları ağrı kesiciye cevap vermezse boşaltıcı lomber ponksiyon yapılır.

-Kusma,letarjı ve dıger bulgular ıcın yatırılır ve i.v. beslenır. Menengıt parotıtısten oncede baslayabılır. 3. Haftaya kadarda uzayabılır. Ensefalıt daha nadırdır(%0,02-0,3)

-Menengıt erkeklerde 3-4 kat daha fazladır. Erıskınlerde daha cok gorulur. Ensefalıt ,ya dırek vırusun alınmasıyla yada post-enfeksıoz ensefalıt olup demıyelınızasyonla seyreder.  Ikıncısı 10. Gunden sonra gorulur. Nadıren hıdrosefalıye neden olur.

Orşit;

n  Kabakulağın en ağır komplikasyonlarından birisi Ergenlik çağındaki ÖRŞİTTİR. Orşit bilateral tutursa kısırlık şansı artar.Tek taraflı tutulum %37, çift taraflı tutulum %2 kadardır.Tutulan tarafta kısırlık oranı % 36-38 dir çünkü atrofi gelişir ve kozmotik imbalans yapar .

-Kadınlarda mastıt sık ,ooforıt ıse seyrektır. Kısırlık gorulmez. Orsıtın bır yan etkısı de testıs tumoru ınsıdansını arttırmasıdır.

Pankreatit;

n  Kabakulakta pankreasta tutulur ama çoğu belirsizdir (%4). Hemen amilaz düzeyi yükselir. Tanı için  amilaz yüksekliği  oldukça yardımcıdır. Ağır  tutulum nadirdir ama çok tehlikelidir tedavi edilmezse pankraes yetmezliği gelişir.Pankreas tutulumundan sonra diabet , steaore gözlenebilir

Diğer komplikasyonları;(SORU)!!!!

n  Kabakulağın daha nadir komplikasyonları geçici sağırlık (%4),

n  tranvers myelit,,

n  hidrosefali ve

n  artirittir çoğu geri dönüşümlüdür.

n  Bilateral dakriadenit yapar,  optik nörit(papillitis) yapabilir ani görme kaybı olur ve 10-20 gunde gecer.

-Hamılelıkte fetusta hıdrosefalı, kardıak fıbroelastozıs  ve dusuk yapabılır.

Kabakulak  tanısı:

n  temas hikayesi,

n  parotislerin tipik şişliği ile kolayca konur. Ancak boyunda şişliği gören iyi yetişmemiş kişilerce yanlış tanı olabilmektedir.

n  Serum amilaz’ında yükselme

n  Serumda IgM antikorlarına ELİZA ile bakılır. (KESIN TANI KOYMAK ICIN)

Ayırıcı TANI:

n  Parotisler kabakulak dışında ,pürülan parotitislerde, parotis tümörlerinde , Sjögren sendromunda, lösemi  ve orak hücreli anemide sıklıkla büyür. Ayrıca CMV enfeksiyonlarında ve sebebi bilinmeyen rekürren parotitisler sıktır. Parainfluenza virüsüde parotitis yapmaktadır.

n  Meningeal araz varsa lomber ponksiyon yapılır ve pürülan menenjit ekarte edilir. Parotis bölgesindeki lenf bezlerinin kıvamı,yapışıklığına ve küme yapıp yapmadıklanına bakılır.Kabakulakta lastik kıvamında tek kitle vardır ve boyun ve  supra sternal ödem kabakulak lehinde kabul edilir .

n   Kabakulakta LAP olmaz.!!!!!!!!!!!!!!

-Parotıtıslerde kanaldan kultur almak,tumor ve taslarda ultrason ve sıyologram yapılır.!!!!

Tedavi:

n  Kabakulağın tedavisinde de sadece ağrı kesici  verilir.

n  Antiviral , antibiyotik yoktur.

n  Ancak orşitte interferon alfa-2B  nin  , 3x 10 milyon Uİ  ,7 gün verilmesiyle kısırlığa karşı  koryuculuğu gösterildi.

Ecza Depo